Sakine Serra Taylan / Kapak Fotoğrafı: DepoPhotos
Ülkede giderek artan girdi maliyetleri, artan mazot ve gübre ya da tohum fiyatları nedeniyle birçok çiftçi büyük sıkıntılar yaşarken, pek çok çiftçi sigorta primlerini ödeyemeyecek durumda. Sosyal güvenlik primlerini yatıramayan üreticiler çareyi şehirde İŞKUR tarafından düzenlenen geçici çalışma programlarına başvurmakta buluyor.
Üretimi terk eden çiftçilerin sayısı gün be gün artarken tarımsal alanda çalışan emekçilerin SGK ve BAĞKUR primlerini ödeyememeleri sektör için büyük tehlike arz ediyor. Birçok üretici ve çiftçi köyden şehre taşınarak, İŞKUR programlarından yararlanmayı çare olarak görüyor.
İbrahim Hacıoğulları
Elazığ Ziraat Odası Başkanı’ndan devlete çağrı
Tarım sektöründe çalışanların üretim aşamasından ürünü pazarlama aşamasına kadar büyük zorluklar çektiğini belirten sektör temsilcileri, önlem alınmazsa yakın bir zamanda tarım alanında daha büyük sıkıntıların çıkacağı uyarısında bulunuyor. 2025 yılında tarım sektöründe çalışanların BAĞKUR prim ödemeleri en az 7 bin 735 lira. Özellikle küçük ölçekli üreticiler girdi maliyetlerini karşılamakta zorlanırken en büyük kaygılarının SGK veya BAĞ-KUR primlerini ödemek olduğunu söylüyorlar. Büyük ölçekli tarım
üreticileri ise sadece kendileri için değil çalıştırdıkları işçiler için de prim ödemek zorunda. Bu nedenle işçilik giderlerinin sektördeki en büyük gider kalemi haline geldiğine dikkat çekiliyor.
Elazığ Ziraat Odası Başkanı İbrahim Hacıoğulları, üreticilerin tarım sektöründen çekilmeye başladığını ve bu durum karşısında bir önlem alınmazsa gelecek yıllarda üretici sayısında büyük düşüşler yaşanacağını söylüyor. Köylerde üretim yapan vatandaşların geçim sıkıntısı nedeni ile şehirlere göç ettiğini ifade eden Hacıoğulları şöyle konuşuyor:
“Devletin tarım politikasında değişiklik yapması lazım. Üretim her şeydir. Bugün üretimin en önemli ayağı tarım ve hayvancılık iken insanlar hiçbir sosyal güvenceleri olmadığı için şehirlere taşınıyor. İŞKUR’un geçici iş programlarına bel bağlamış durumdalar. Şehirde devletin verdiği iş imkânı ile hiç değilse 6 ay sigortam yatar emekliliğime katkısı olur düşüncesindeler. Özellikle tarım ile uğraşan gençlerimizde bu düşünce çok yaygın. Girdi maliyetleri ile kazanmakta zorlanan çiftçiler bir de prim borçlarının altında eziliyor.”
Hacıoğulları, devletin özellikle tarımla uğraşan ailelerde hem çiftçinin hem de eşinin sigortasını yapması gerektiğini söyleyerek, “ÇKS kaydını yaptıran çiftçi otomatik olarak BAĞKUR’lu oluyor. Her ay prim ödemek zorunda kalıyor. Ancak prim yükünü kaldıramaz hale geldi çiftçi. Hiç değilse borçlanmamak için İŞKUR programlarında SGK’lı olayım diyor. Ailede tek kişi o değil, ailenin hemen bütün fertleri hayvancılıkla ya da tarımla uğraşıyor.” diyor.
“Çiftçi giderlerini karşılayamıyor”
Hacıoğulları, ülkenin ekonomik krizden kurtuluşunun en önemli adımlarından birinin üretimi desteklemek olduğunu söyleyerek, tarımsal girdi maliyetlerinin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapılması gerektiğini kaydediyor. Çiftçilerin ektiği arpa-buğday gibi temel tarım ürünlerinden istediği verimi alamayacak hale geldiğini, çünkü gübre, zirai ilaç, mazot giderlerini karşılayamadığını söyleyerek, şöyle konuşuyor:
“Gübreleme zamanı gübresini alamıyor. Devlet mazot ve gübre desteği veriyor. Ancak bu destekler yetersiz ve arttırılması gerekiyor. Çiftçi gübre alamadığı için ya gübre atamıyor ya da kullanması gereken gübrenin çok çok az altında gübre kullanıyor. Bu da verimliliği düşürüyor. Bunun yanı sıra, her şeye yüzde 100’e yakın zam gelirken devlet çiftçinin ürünlerine geçen yıldan bu yana sadece 1 TL’lik artış verdi. Bu da çiftçinin kazanmayı bırakın zarar etmesine yol açtı. Şimdi geçimini yapmakta zorlanan çiftçi tarım sigortasını nasıl yapsın? Kendi sigortasını, eşinin sigortasını nasıl ödesin? Bununla ilgili ivedi olarak adımlar atılmalı.”
Hasan Tahsin Yasul
“Çiftçilerimizin göçünün en büyük nedeni sigorta”
Elazığ Koçharmanı Köy Muhtarı Hasan Tahsin Yasul da birçok üreticinin köyden İŞKUR’un geçici iş programlarına katılmak üzere şehre göç ettiğini söylüyor. Çiftçinin en büyük sorunu haline gelen sigorta primleri konusunda devletin destekleme yapması gerektiğini belirten Yasul, sözlerini şöyle sürdürüyor:
“Devletin desteği yeterli değil. Geçen yıl 6,5 liraya mazot sattığımız zaman 1 litre mazot 26- 27 liraydı. Şu anda mazot 47- 48 lira. Ama benim ürünüme 1 lira artış yaptılar. Bu fiyat çiftçiler için can simidi bile olamaz. Çiftçimizin şu endişesi var; ‘Ben İŞKUR’a gideyim, çalışayım. Sigortam olsun, bu işi böyle kurtarmak istiyoruz.’ Herkesin gözü artık çiftçilikte değil. Geleceğinden endişeli. Güvenmiyor. Güven olmayınca da ben köyde kaldım para kazanmadım ne olacak? ‘Sigortamı yatıramayacağım, evimi geçindiremem, İŞKUR’a gideyim en azından sigortam var. Bir parça ekmek de olsa ben yerim’ diyor. Ondan sonra 6 ay çalışıyor, sonra da perişan oluyor. Çiftçilerimizin en fazla şehre göç nedeni sigorta.”
Halil Çapa
“Devlet prim desteği verse şehre göç durur”
Üretici Halil Çapa da girdi maliyetleri nedeni ile büyük sıkıntı çekmekte olduğunu anlatıyor. Tarım işçilerinin SGK’larını yapmakta zorlandığını ifade eden Çapa, devletin verdiği teşviklerin arttırılmasını ve tarım sektöründe çalışan herkese SGK veya BAĞKUR prim desteği verilmesini talep ediyor. Çapa, tarımda yeterli destekleme ve iyileştirilmeler yapılmazsa önümüzdeki süreçte birçok kişinin üretimi bırakacağını belirterek şunları söylüyor: “Kazancımızın yüzde 80’i gider oldu artık. En büyük giderimiz ise mazot ve gübre. Ben büyük araziler ekiyorum. Haliyle tarım işçisi çalıştırıyorum. Geçen yıl günlüğünü 400 liradan hesap edip işçilerimizin yevmiyelerini ödüyorduk. Artık altından kalkamaz olduk. Çoğumuzun çocuğu, yeğeni var. Tarım alanında çalışsınlar istiyoruz. Ama geleceklerini göremeyip, şehre gidiyorlar. Şimdi İŞKUR’un geçici programları var. Gerçekten güzel bir uygulama ama devamı yok. Birkaç ay çalışıyorlar. sonrası boş. Sadece bu nedenle bile onlarca gencimiz köyden kentlere yerleşti.”
Çapa, bunun yerine devletin köylerde tarım alanında çalışanlara SGK veya BAĞKUR primi desteği vermesi durumunda birçok insanın en azından prim yükünden kurtulmak, prim borcu altında ezilmemek ya da emekli olmak için köyünde kalıp tarlasını işleyeceğini, hayvanları varsa besiciliğe devam edeceğini belirtiyor.