Cengiz Aldemir

Türkiye’deki resmi ve özel 4 bin 423 mesleki ve teknik ortaöğretim kurumunda 1 milyon 731 bin öğrenci, 142 bini aşkın öğretmen bulunuyor. Sayıları her yıl farklılık gösteren mesleki eğitim merkezlerinde okuyan çırak öğrenciler, aile, işveren ve çalışma koşulları gibi çok sayıda sorun yaşıyor.

Mesleki Eğitim Kanunu’nun 6764/41 numaralı maddesi, yapılan değişiklikle, “Bu madde kapsamında 10 ve daha fazla öğrenciye beceri eğitimi, staj ve tamamlayıcı eğitim yaptıracak işletmeler bu amaçla bir eğitim birimi kurar. Bu birimde, yapılan eğitim için alanında ustalık yeterliğine sahip ve iş pedagojisi eğitimi almış usta öğretici veya eğitici personel görevlendirilir” şeklinde düzenlenmişti. Yasa böyle dese de uygulamada sorun büyük.

Staj için TRT’ye başvuran meslek lisesi öğrencilerinin ailelerine, “Kurumumuzda usta öğretici ve eğitici bulunmadığı için stajyer kabul etmiyoruz” denilirken, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin de “Tasarruf tedbirleri” çerçevesinde bu dönem stajyer öğrenci kabul etmeyeceği öğrenildi.

Meslek lisesi öğrencilerinin yanı sıra, üniversite öğrencileri de staj yapacak kurum bulamıyor.

“İsmimi vermesem iyi olur. Yoksa staj yeri bulamam” sözleri ile yaşadığı tedirginliği belirten Hacettepe Üniversitesi Mimarlık Bölümü öğrencisi, “İki kamu kuruluşuna staj için başvurdum ancak tasarruf tedbirlerini bahane ederek talebimi reddettiler. Staj yasal olarak yapılması gereken bir eğitim süreci. Bunu ben değil bizzat üniversite istiyor. Benim durumumda birçok arkadaşım var, hiçbirimiz staj yapacak bir kuruluş bulamadık” dedi.

Mesleki eğitimin, özellikle sanayi alanındaki işletmelerle ilişkisinin yasalarla düzenlendiğine işaret eden eğitici uzmanlar, her kurum ve kuruluşta eğitici uzmanların o kurumun kadrolu çalışanları olduğunu belirtiyor. Uzmanlara göre, tüm kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörde staj gerektiren branşlarda, işletmelerin kendi koşullarını hazırlaması gerekiyor.

Staj eğitiminin, “Usta eğitici yok, tasarruf tedbirleri…” gibi gerekçelerle engellenmesinin kabul edilemez olduğunu söyleyen eğitim uzmanları, stajın önemini vurgulayıp mesleki eğitim veren lise ve üniversitelerde zorunlu uygulama dersleri olduğunu anımsatıyor. Stajın, çalışma değil bir eğitim olduğunu, öğrencilerin meslekle doğrudan karşılaşma, mesleği yapma, yaşama halini görmelerini sağladığına dikkat çekiyor uzmanlar.

Meslek lisesi öğrencileri staj süresince fabrikadaki normal bir işçi gibi çalışmalarına rağmen asgari ücretin üçte biri kadar maaş alıyor; hatta bundan daha düşük maaş veren birçok işletme de bulunuyor. Ayrıca meslek lisesi stajyerlerinin staj süresi sigortadan sayılmıyor ve emekliliğe yansımıyor. Stajyerler yalnızca çok dar kapsamlı bir çıraklık sigortası ile çalıştırılıyor.

Stajyer öğrenciler staj gördükleri süre içinde aldıkları maaş net asgari ücret baz alınarak hesaplanıyor. Buna göre iş yerlerinde Stajyer Maaşı = Net Asgari Ücret x yüzde 30 formülü ile hesaplanıyor.

İletişim Lisesinde ders veren öğretmenler, birçok öğrencinin stajdan elde ettiği ve asgari ücretin üçte biri olan 6 bin tl’yi aile bütçesine katkı için ebeveynlerine verdiklerini söylüyor.

Kadem Özbay

Meslek liselerinin önemli bir parçası olan stajın, öğrencilerin teorik bilgilerini pekiştirdiğini söyleyen Eğitim-İş Genel Başkanı Kadem Özbay, 9. Köy’e konuştu. Yetkililere seslenerek staj mağduriyetinin giderilmesi çağrısında bulunan Başkan Özbay, sözlerine şu açıklamayı yaparak başladı:

“Kamuda tasarruf tedbirleri kapsamında usta öğretici veya eğitici personel görevlendirilmemesi nedeniyle hem kamuda hem de özel sektörde staj yapacak yer bulamayan öğrenciler, mesleki becerilerini geliştirme ve geleceğe hazırlanma imkanından mahrum kalıyor. Sadece kamu kurumlarında değil, özel sektörde de staj imkanları yetersiz. Birçok işletme, stajyer almaktan çekiniyor veya stajyerlere asgari ücret dahi ödemiyor. Bu durum, öğrencilerin motivasyonunu düşürüyor ve sömürüye açık hale getiriyor. Staj imkanlarının artırılması ve bu konuda gerekli düzenlemelerin yapılması gerekiyor. Kamuda usta öğretici ve eğitici personel açığı acilen giderilmeli ve özel sektörde de stajyerlere adil koşullar sağlanmalıdır. Ayrıca üniversitelerle de iş birliği yapılarak meslek lisesi öğrencilerine akademik ve mesleki gelişim imkanları sunulmalıdır.”

Eğitim-İş Genel Başkanı Kadem Özbay, “Sorunun çözümü için neler yapılabilir?” sorusuna şu başlıklarla yanıt verdi:

-Kamu kurumlarında usta öğretici ve eğitici personel açığının giderilmesi,

-Özel sektörde stajyerlere adil koşullar sağlanması,

-Mesleki eğitim alan öğrencilere yönelik staj programlarının geliştirilmesi,

-Üniversitelerle iş birliği yapılarak meslek lisesi öğrencilerine akademik ve mesleki gelişim imkanları sunulması,

-Mesleki eğitim alan öğrencilere staj imkânı sunan işletmelere teşvikler sağlanması,

-Stajyer sömürüsünün önlenmesi için gerekli denetimlerin yapılması.

Devleti devlet yapan en temel özelliğin planlama olduğunu vurgulayan Eğitim-İş Başkanı Özbay, eğitimde yaşanan sıkıntıların tek sorumlusunun iktidar olduğunu belirterek sözlerini şöyle tamamladı:

“Ülkemizde eğitim ile meslekler arasındaki fark gibi meslekler ile statü ve refah arasındaki ilişki neredeyse tamamen kopmuştur. Ülkeyi yöneten siyasi iktidarın, ülkenin geleceği olan gençlerle ilgili hiçbir planlaması yok. Herkesi kendi kaderine terk etmiş; yoksulluk, işsizlik ebeveynlerden çocuklarına miras kalır hale gelmiştir. Stajdan çalışma hayatına kadar tüm düzenlemeleri ve denetlemeleri yapması gereken, sorumluluğu olan, ülkeyi yöneten siyasi iktidardır. Maalesef ki ülkenin geleceği karartılmaya, gençler ve aileleri umutsuzluğa sürüklenmeye devam ediyor“

Haber:9.Köy