Yerinde Dönüşüm Yerinde Sayarken...
6 Şubat depremlerinin ardından yıkılan Malatya'nın Valisi, Belediye Başkanları, görevlendirilen Koordinatör Valiler, 2 Korrdinatör Bakan İtfaiye Binasına sığınmıştı.
200 Yıllık bir geçmişe sahip Malatya 1.5 dakikada yerle bir olurken içine girilebilen tek yerdi İtfaiye Binası.
Malatya Basını olarak da bizler Medya-İş'in Ankara Gölbaşı Belediyesinden getirdiği Çadırı İtfaiyenin binasının arka tarafına kurmuş, basın faaliyetini sürdürüyorduk.
Yerel ve Ulasal Basın çadırda ve karavanda çalışırken, Malatya'yı yeniden ayağa kaldıracak toplantılarda İtfaiye Binasında yapılıyordu.
Bakanlar, Bürokratlar, AFAD Yöneticileri, 10 kadar Vali, çok sayıda Vali Yardımcısı, İl Yöneticileri burada toplantılar yapıyordu, kararlar burada alınıyordu.
Bende bu toplantılara katılıp alınan kararları izliyordum.
Ankara'dan gelen Bakanlık Bürokratları Malatya'da deprem konutları yapmak için rezerv alanlar tahsis edilmesini istiyordu.
İkizce bölgesine konut yapmaya burada karar verdiler. Gelinciktepesi, Çamurlu tahsis edilen yerlerdi.
Ama bürokratlar bunlar yeterli değil bize İkizce bölgesi gibi konut alanları lazım diye ısrar ederken, Altay Kışlasının kullanılmayan Sivas Karayolu bölgesini önerenler oldu.
Beydağı'nın üst bölgesi konuşuldu, Çevre yolu altı mahalleleri ele alındı, öneriler yapıldı ama dinleyen olmadı.
İşte bu toplantılarda Malatya'daki yerel yöneticilerin seslerini duyar olduk:
-"Bakanım biz yerinde dönüşüm istiyoruz... Malatya'nın hafızası orada, kültürü ve tarihi orada. Biz yerimizde dönüşüm istiyoruz. Kent kimliğini koruyacak şekilde yerinde dönüşüm yapmak, Malatya İçin en doğru yoldur…"
Ankara'dan gelen bir bürokrat yerel yöneticileri uyarmaya çalıştı:
-Yerinde dönüşüm hukuki süreçleri gerektiren uzun mesafeli bir iştir. Bu neden rezerv alanlara konut yaparak barınma sorununu süratle çözebiliriz. Yerinde dönüşüm de sorunlar çıkacaktır.
Bir bileni dinleme alışkanlığı olmayan ve bilgiçlik taslayan yöneticilerimiz yanıt verdiler:
-Malatya olarak bizim hedefimiz yerinde dönüşümdür.
Malatya'nın geleceğini karartan Yerinde dönüşüm kararı 19 aydan bu yana işlemiyor ve yürümüyor.
10 Dairelik Apartmanlarda bile tartışmalar kavgaya dönüşüyor.
100 Dairelik Site Yerinde dönüşüm için bir araya geliyor 80 kişi tüm yükümlülükleri üstlenip evet diyor ama 20 kişi benim gelirim bu, ben 1 milyondan fazla borcu nasıl öderim diyerek haklılığını ortaya koyuyor.
Bazı bölgelerde bu yüzden kavgalar çıkıyor.
Yerinde dönüşüm Malatya'da yerinde sayıyor.
Bir tek projenin hayata geçirildiğini henüz görmedim.
Umutlar TOKİ'nin yaptığı konutlara ve işyerlerine kalmış durumda.
Bostanbaşı'nda binalar yıkıldı, yerinde dönüşüm yapılan tek bina hala yok. Hak sahipleri yerinde dönüşüm için sonuç alamayınca Şehircilik Bakanlığına başvurarak rezerv alan ilan edilerek konutların TOKİ tarafından yapılmasını istiyor.
Bir yıl önce Malatya'ya yerinde dönüşümü reva görerek dayatanlar şuan Malatya'da bile yoklar.
Yerinde dönüşüm denilince de insanların öfkeleri tavan yapıyor.
***
Oysa bir yıl önce 4 Ağustos 2023'de bakın neler yazmışız:
"Yerinde Dönüşüm Israrı…
Yerinde Dönüşüm çok doğru bir karardır.
Ancak Yerinde dönüşüm için bazı şartların olması gerekir.
Tarihi olması lazım, kültürü olması lazım, mimarisi, çevresi ve yaşayanları olması lazım.
Evet 6 Şubat depremlerinde Malatya yıkıldı yerle bir oldu 120 bin konut 20 bin işyeri yıkıldı, 400 bin kişi göç etti, yarısı ancak dönebildi.
6 Aydan bu yana şehri yönetenler toplanıp toplanıp dağıldılar ve yerinde dönüşüm istediklerini buna karar verdiklerini en üst perdeden de duyurdular. Malatya’yı yerinde dönüştüreceklerini söylediler.
İyi de nasıl yapacaklarını bir türlü söylemediler ya da anlatamadılar.
Malatya şehir merkezi yani Akpınar’dan Emeksiz Caddesi devamına kadar olan bölge su kaynaklarından oluşuyor. Şimdi bile 2 metreden su kaynıyor.
Tarih deseniz tarihi yok…
Kültürü hiç yok…
Mimarisi de Yeni Cami ve Hükümet Binasının dışında tamamen sıfır.
Tarihi sayılacak, kültür değeri olan, mimari yapısı olan bir tek yer bile yok.
Akpınar’da neyi dönüştüreceksiniz?
Altında su kaynayan zeminin üzerine 1970 yılından beri hatır gönül icabı verilen, göz yumulan, kontrol dışı, yapıların yapılmasıyla Akpınar-Emeksiz arası tamamen gecekondu tarzı yapıların yer aldığı bir yerdi.
Evet Akpınar’da bir zaman Tarih vardı, kültür vardı, Malatya evleri vardı. Ama ne yaptık o tarihi, Akpınar Caddesinin Ceget dediğimiz Taştepe’ye giden tarafından Beş Konakların benzeri olan tarihi Konakların yer aldığı sokağı dar diye 1980’lerde yıkarak yerine derme çatma, apartmanlar yaptık.
Tarihi konakları yıkarak işte 6 Şubat’ta yerle bir olan o apartmanları yeniden yapmak mı yerinde dönüşüm mü olacak?
Tarihi Söğütlü Camiyi tarihi minaresiyle birlikte yok eden sadece Caminin altına işyeri yapmayı kafaya koymuş insanların yaptığı Cami’de yıkılacağına göre, Camiyi eski haliyle yeniden yapmak mı yerinde dönüşüm olacak?
Hükümet Binası ve Yeni Cami elbette yerinde tarihine uygun olarak yapılacaktır bundan endişemiz yoktur. Çünkü orada tarih var, kültür var, mimari var. Ancak, Malatya’da olmayan Bakırcılar için Çarşı yapmak mı yerinde dönüşüm olacak?
Tapu kayıtlarında kaçak olan, imara uymayan, İşhanı, iş merkezi, otel, ofis gibi işyerlerini yeniden yapmak mı yerinde dönüşüm olacak?
Adı Cumhuriyet Çarşısı olan bölgeyi tamamı kuyumcularınmış gibi görenlerin ruhsatsız olan bölgeye yeniden Kuyumcular Çarşısı adıyla yeni bir beton yığını yapmaları mı yerinde dönüşüm olacak?
Akpınar- Emeksiz arasında yerinde dönüşüm için ne var söyler misiniz?
Tarihi, kültürü, mimarisi olmayan yerde yerinden dönüşümden bahsedilemez.
Ruhsatsız ve kaçak, kısmen de tapusuz, imarsız yerde yerinden dönüşüm olamaz.
Çıkarıp tapu kayıtlarına bakınız ve sonra hak sahiplerini bir bölgede toplayınız Yerinde dönüşümde ısrar ederseniz işte Malatya’da olmayan Bakırcılar için çarşı yapmakla işe başlarsanız gerçek niyetinizde ortaya çıkar.
Savunacak bir dalınız dahi olmaz, susarsınız…
Yerinde dönüşüm mü yapmak istiyorsunuz Malatya’da yıkılan konutları yerinde dönüştürmekle işe başlayınız…
Yıkılan ya da yıkılacak okulları yerinde sağlam olarak yapınız.
Dönüşüm yapacağınız yerde dönüştürülmeye değer bir yapı olmazsa orada dönüşümden bahsedilemez.
Ama dönüştürülecek o kadar çok konut alanı var ki…
Konut alanlarından işe başlayın…"
***
Söz uçar yazı kalırmış derler, işte bu yerinde dönüşümde böyle oldu.
Malatya'nın başına yerinde dönüşümü bela edenler şimdi rahat mısınız.
Malatya yerinde dönüşüm ile baş başa kaldı.
Savunanlar orta yerde görünmüyor.
"Malatya Yerinde dönüşümle ayağa kalkacak" diye manşetleri atanlarda "Ne olacak bu Yerinde dönüşüm?" diye yazmaya başladılar.
Malatya yerinde dönüşüm diye oyalanırken, diğer iller sağlam rezerv alanlarına konutlar yaptırarak binlerce konutu teslim etmeye başladılar.
Malatya'yı yöneten iki yöneticimize sordum "Yerinde dönüşüm nasıl gidiyor?" diye...
Yerinde dönüşüm kararı Malatya için talihsizlik dediler.
Malatya'nın 15 ay'ı bir masalla heba edildi.
Nedir bu iş bilmez yöneticilerden çektiklerimiz...