Çok çabuk unuttuk. Pandemi dönemini. Daha beş sene geçmedi.
Dünyayı dize getiren COVİD virüsünü boyutunu hiç düşündünüzmü?
Bu virüsün çapı, yaklaşık olarak 60 ila 140 nanometre (nm) arasındadır. Bu boyut, virüsü çıplak gözle görülemez hale getirir ve özel laboratuvar teknikleri kullanılarak incelenmektedir.
Karşılaştırma açısından, bir insan saç teli yaklaşık olarak 80.000 ila 100.000 nanometre (80-100 mikrometre) çapındadır, yani Covid virüsü bir saç telinden binlerce kat daha küçüktür.
Bu küçük boyutu, virüsün kolayca yayılmasına ve solunum yolu sekresyonlarıyla bulaşmasına neden olur.
Bir kez daha günde beş defa abdest almanın avantajlarını düşünmüşdüm.
Hele "Temizlik imandadır" ne kadar yerinde söylenmiş bir söz.
Abdest alırken başımıza neden mest dediğimiz elimizle su sürmemizi? Bunla baş temiz olurmu? Ya!. Peki kulak altlarımız ensemize neden su süreriz? Nerede bunun temizliği?
Evet..Şimdi makine mühendislik bilgilerimin temeli termodinamik kurallarını konuşturacağım.
Termodinamik yani ısı dinamiğinin kanunlarının esasında “Sıcak hava soğuk havaya kaçar.”
Zaten soğumakta olan kainatımız zemheri soğuğu dediğimiz eksi 273 dereceye geldiğinde yok olup gidecektir. Matematiksel hesaplarla kainatımızın yok olmasına üç dört derecelik bir soğuma kalmıştır. Bu küçük derece farkı yine milyarlarca seneye tekabül etmektedir.
Yine gittik bir taraflara. Gelelim neden başımızı mest ederiz.
Beyin. Hele çok yoralım onu. Elimizi başımızın üzerine koyduğumuzda ne kadar ısındığını hissederiz.
Kalbimiz bir pompa, 24 saat uykuda bile çalışıyor. Bir insan kalbi, günde yaklaşık 7,5- 8.0 litre kan pompalar. Bu, dakikada ortalama 5-6 litre kan eder.
Kalp pompası, kan ve oksijenle beslenmesi gerekir. Beynimizi kan pompalarken çok yorulur. Çünkü kalbin kendi hizasından 50-60 cm. yukarıdaki beynimize kan pompalar.
Abdeste, başımız üzerine su koyduk.
O su ne oldu? Vücud ısımızdan dolayı buharlaştı.
Buzdolapları çalışma prensibi. Buharlaşan sıvı çevresinden ısı alır. Yani lise çağlarında gördüğümüz buharlaşma ısısı.
Evet başımızda mest ettiğimiz su buharlaştı. Buharlaşırken etrafından ısı alarak beynimizin çevresini soğuttu.
Termodinamik yasalarından biri ne diyordu? Sıcak hava soğuk havaya kaçar. Yani kalbin pompaladığı sıcak kan soğuyan beynimize hücum etti. Beynimizi daha kolay beslendi.
Beyin, vücudun en fazla enerji harcayan organlarından biridir ve düzgün çalışması için bol miktarda oksijen ve kana ihtiyacı vardır. Beynin oksijen ve kan ihtiyacı hakkında bazı önemli bilgileri şöyle sıralayabiliriz?
1. Oksijen İhtiyacı.
- Beyin, vücut ağırlığının yalnızca %2'sini oluşturmasına rağmen, vücudun oksijen tüketiminin yaklaşık %20'sini kullanır.
2. Kan ihtiyacı.
- Beyin, vücut ağırlığının küçük bir kısmını oluşturmasına rağmen, kalpten pompalanan kanın %15-20'sini alır.
Bu ihtiyaçlar, beynin yüksek enerji talebi ve metabolik aktiviteleri nedeniyle hayati önem taşır. Oksijen ve kan akışının kesintiye uğraması durumunda, beyin hücreleri hızla zarar görür ve kalıcı hasar meydana gelir. Bu yüzden beyindeki kan dolaşımı ve oksijen seviyesi, sağlıklı bir beyin fonksiyonu için kritik öneme sahiptir.
Boynumuzu mest etmek ise o bölgede bulunan kanser savaşçılarını yetiştiren lenfosit bezlerini aynı baş mestimiz gibi kan akışını hızlandırarak uyarmak demektir. Bu konuda “Kanser olmak ve olmamak bizim elimizde" köşe yazıma bakabilirsiniz.